Pam fod dyledion yn medru effeithio ar unrhyw un a sut y mae gwarth yn lywio ein perthynas ag arian

Mae llawer o’r rhai sy’n cael eu cyfeirio at ein gwasanaeth Cyngor Iechyd Meddwl ac Arian yn aml yn dweud wrthym yr ymdeimlad llethol o gywilydd pan fyddant yn wynebu anawsterau ariannol.

Ar gyfer Wythnos Ymwybyddiaeth o Ddyledion, roeddem am archwilio dwy agwedd sy'n gysylltiedig iawn â'i gilydd.

Yn gyntaf, sut y gall dyled ddigwydd i unrhyw un, ac yn ail, sut y gall cywilydd lunio sut yr ydym yn canfod ac yn ymddwyn wrth wynebu problemau dyled.

Gall Dyled Ddigwydd i Unrhyw Un

Anaml y byddwn yn siarad yn agored am y ddyled sydd arnom, efallai yn union oherwydd y cywilydd a deimlwn a'r pryder y gellir ein barnu am ein dyledion. Fodd bynnag, gall dyled fod yn fwy cyffredin nag yr ydym yn ei feddwl.

Mae 25 miliwn o bobl, hanner yr holl oedolion, bellach mewn dyled neu'n poeni am fynd i ddyled. Mae bron i ddeg miliwn o bobl mewn dyled fawr. Mae benthyca cardiau credyd wedi cynyddu ar y cyfraddau uchaf erioed ac mae dyledion ynni wedi cyrraedd £1 biliwn. (Ffynhonnell: https://debtjustice.org.uk/)

Mae yna lawer o wahanol fathau o ddyled. Yn dibynnu ar eich sefyllfa ariannol, efallai y bydd modd rheoli'r rhain gyda chynlluniau talu ac arbedion. Fodd bynnag, wrth i’r argyfwng costau byw barhau, efallai y byddwn mewn dyled fel ffordd o fyw o ddiwrnod cyflog i ddiwrnod cyflog. Mae gorddrafftiau, benthyciadau myfyrwyr, cytundebau hurbwrcasu, cytundebau “prynu nawr, talu’ wedyn” a chardiau credyd i gyd yn cynnig ffyrdd brawychus o anwybyddu’r gost brynu ar unwaith, ond gallant gyflwyno dyledion sy’n cronni’n fuan.

Mae hyn yn golygu, yn enwedig gyda’r argyfwng costau byw, y gall dyled fod yn fwy cyffredin nag erioed ac, er nad ydym yn siarad amdano, efallai bod y bobl yr ydych yn eu hadnabod yn yr un modd yn cael trafferth i dalu eu dyledion.

Er y gallai dyled fod yn gyffredin, nid oes rhaid iddo ein rheoli ni. Ewch â'r holiadur gwirio iechyd dyled rhad ac am ddim hwn, a gan MoneyHelper, am gyngor i helpu i ddelio â dyled.

Serch hynny, gall ein sefyllfaoedd ariannol wneud i ni deimlo cywilydd ac ofn ceisio cymorth. Hyd yn oed bod dyled yn medr effeithio ar unrhyw un, mae’r ymdeimlad o warth yn medru bod yn anochel.

Sut Mae Cywilydd yn Ffurfio Ein Perthynas Ag Arian

Gellir teimlo cywilydd gyda gwahanol lefelau o ddwyster ac mae wrth wraidd hunaniaeth a hunanwerth rhywun. Byddai pob un ohonom wedi profi cywilydd o oedran ifanc, efallai y tro cyntaf i ni gael ein pryfocio gan frawd neu chwaer, neu’r tro cyntaf inni gael ein ceryddu o flaen eraill.

Gall y profiad o gywilydd wneud i bobl osgoi a thynnu'n ôl i'w hunain, gan fod siarad amdano yn aml yn dwysáu'r teimladau negyddol cysylltiedig. Efallai y bydd pobl hefyd yn cael eu hatgoffa o brofiadau eraill o gywilydd, gan ddod ag atgofion ac emosiynau poenus eraill i'r wyneb.

Mae arian wedi’i gysylltu mor agos â’n hunaniaeth fel y gallwn deimlo cywilydd am lawer o agweddau, megis ein lefelau incwm, lefel ein cynilion, nifer y gwariant, cael mynediad at fudd-daliadau a chynlluniau talu amrywiol, gorwario, peidio â thalu eich ffordd, a ble y gallwch fforddio i siopa.

Mae eich perthynas ag arian wedi’i gwreiddio’n gadarn yn y credoau a ffurfiwyd gennych yn ystod plentyndod – lle dechreuoch werthfawrogi arwyddocâd arian yn gyntaf. O’n plentyndod fe ddysgon ni nad oedd y swm o arian oedd ar gael inni o fewn ein rheolaeth ac roedd yn rhaid i ni drafod a chydbwyso’r hyn roedden ni ei eisiau gyda’r hyn oedd ar gael.

Gall cywilydd deimlo'n anochel, ond nid oes rhaid iddo fod. Drwy siarad ag eraill, ceisio therapi fel therapi ymddygiad gwybyddol (CBT), a hunanofal sy'n canolbwyntio ar wrthdroi ein teimladau o gywilydd, gallwn ddechrau byw bywyd heb gywilydd.

Edrychwch ar yr awgrymiadau hunanofal canlynol am ffyrdd y gallwch ddechrau herio cywilydd ynghylch arian. Fodd bynnag, os credwch fod angen help ychwanegol arnoch, gallwch siarad â'ch meddyg am gwnsela sy'n canolbwyntio ar gywilydd a hunangred.

Syniadau Hunanofal ar gyfer Dyled a Chywilydd

• Myfyriwch ar eich perthynas ag arian pan oeddech chi'n tyfu i fyny.
  
  Gallai deall sut roedd arian yn cael ei drafod gartref a’i reoli fel teulu eich helpu i werthfawrogi eich agwedd at arian a’ch helpu i addasu ymddygiadau di-fudd.
  
  
• Ydy cywilydd yn eich helpu i symud i le gwell gydag arian?
  
  Yn aml iawn, gall cywilydd greu cylch dieflig o osgoi sydd ond yn gwneud pethau'n waeth. Os gallwch chi nodi pa gywilydd sy'n eich cadw chi, efallai y byddwch chi'n teimlo'n fwy parod a hyderus i newid y ffordd rydych chi'n rheoli arian.
  
  
• Byddwch yn garedig â chi'ch hun.
  
  Ni waeth beth sydd wedi eich arwain at fod mewn dyled, peidiwch ag anghofio nad ydych ar eich pen eich hun. Mae hanner yr holl oedolion naill ai mewn dyled neu'n poeni am fynd i ddyled. Fel y mae’r argyfwng costau byw wedi’i ddangos, ni allwn reoli rhai agweddau sy’n achosi inni fod mewn dyled, megis biliau aelwydydd cynyddol. Hefyd, rydyn ni i gyd yn gwneud camgymeriadau gydag arian. Mae unrhyw gamgymeriadau rydyn ni wedi'u gwneud yn brofiadau dysgu ar gyfer y dyfodol.
  
  
• Beth sydd o fewn eich rheolaeth?
  
  Rydym i gyd yn agored i ddigwyddiadau sydd y tu hwnt i'n rheolaeth megis trethiant cynyddol, diswyddiadau, gwahanu oddi wrth bartner, ac ati. Mae llawer o ffactorau'n dylanwadu ar lif ein hincwm a'n gwariant. Bydd canolbwyntio ar yr hyn sydd o fewn eich rheolaeth yn helpu i'ch cymell a'ch grymuso ymhellach i wneud y newidiadau o fewn eich pŵer. 
  
• Ceisiwch deimlo'n gyfforddus yn siarad am arian.
  
  Er y gallai cadw arian yn bwysig i chi'ch hun deimlo'n fwy cyfforddus, yn aml gall waethygu'r teimladau negyddol sydd gennych tuag ato. Gall cymryd y cam cyntaf hwnnw i estyn allan at bartner dibynadwy, aelod o'r teulu, cydweithiwr neu hyd yn oed llinell gymorth fod yn frawychus, ond efallai y byddwch chi'n profi ymdeimlad gwych o ryddhad ar ôl i chi rannu'r hyn rydych chi'n mynd drwyddo.

Mae’r gwasanaeth Cyngor Iechyd Meddwl ac Arian yn cynnwys awgrymiadau a chyngor ar gyfer rheoli arian, ceisio budd-daliadau lles, ac felly, ni waeth beth, cofiwch nad ydych ar eich pen eich hun ac nid oes angen bod â chywilydd.