Sut ydw i’n llenwi’r holiadur iechyd Gallu i Weithio?

Allwch chi ddysgu sut i wneud tasg bob dydd fel gosod cloc larwm?

Allwch chi ddysgu sut i wneud tasg fwy cymhleth fel defnyddio peiriant golchi?

• Oedd eich crynodiad yn well pan oeddech chi’n iach?
• Ydych chi’n teimlo’n nerfus ynglŷn â gwneud camgymeriad?
• Ydy hyn yn golygu nad ydych chi’n ceisio cwblhau’r dasg?
• Ydy hi’n cymryd llawer mwy o amser i chi?
• Allwch chi gyflawni’r dasg hon dro ar ôl tro ac i ba safon allwch chi ei gwneud? Oes angen i chi ruthro i gwblhau’r dasg?

Enghreifftiau

• Rwy’n clywed lleisiau sy’n ei gwneud hi’n anodd i mi ganolbwyntio wrth geisio dysgu tasgau newydd.
• Rwy’n mynd yn bryderus iawn, sy’n ei gwneud hi’n anodd dilyn cyfarwyddiadau. Rwy’n poeni y byddaf yn gwneud rhywbeth o’i le ac felly dydw i erioed wedi dysgu defnyddio’r microdon.
• Os oes rhaid i mi wneud rhywbeth newydd, dw i’n meddwl y bydd yn anodd, felly dw i’n osgoi ei wneud. Mae hyn yn golygu nad ydw i’n gwybod sut i ddefnyddio cyfrifiadur ac nad ydw i’n mynd ar y Rhyngrwyd.
• Rwy’n cael trafferth canolbwyntio ac mae rhai gweithgareddau’n dod â atgofion yn ôl o bethau drwg a ddigwyddodd i mi.

Oes angen rhywun arnoch i aros gyda chi am y rhan fwyaf o’r amser er mwyn aros yn ddiogel?

• Ydych chi byth yn dechrau gwneud pryd o fwyd, ond yna’n dechrau gwneud rhywbeth arall ac yn gadael y popty ymlaen?
• Ydych chi’n anghofio cloi’ch drysau yn y nos neu pan fyddwch chi’n gadael y tŷ?
• Ydych chi byth yn ymddwyn yn beryglus ac yn gwneud pethau na fyddech chi’n eu gwneud pe byddech chi’n iach?
• Ydych chi’n hunan-niweidio?
• Pa mor aml mae’r pethau hyn yn digwydd? Drwy’r amser, y rhan fwyaf o’r amser neu weithiau yn unig? E.e., rwy’n aml yn cerdded i mewn i draffig oherwydd bod fy meddyliau mewn mannau eraill.

Peryglon posibl yw:

• Hunan-niweidio,
• Methu canolbwyntio sy’n golygu nad ydych chi’n cymryd meddyginiaeth yn gywir, nad ydych chi’n gwirio dyddiadau ‘defnyddio erbyn’ neu’n gadael y nwy ymlaen, neu
• Rhoi gwybodaeth bersonol amdanoch chi i ddieithriaid.

Enghreifftiau

• Mae fy meddyliau iselder mor ddrwg nes weithiau rwy’n anghofio bod sosbenni’n boeth ac yn brifo fy hun arnyn nhw.
• Dw i’n anghofio diffodd y nwy y rhan fwyaf o’r amser oherwydd dw i’n poeni’n gyson am bethau eraill.
• Os na fyddai rhywun yn fy goruchwylio, byddwn yn cymryd y swm anghywir o feddyginiaeth. Byddai hyn yn arwain at i mi fynd yn sâl ac yn brifo eraill neu fi fy hun.
• Rwy’n panicio pan fyddaf yn cwrdd â phobl nad wyf yn eu hadnabod ac yn rhedeg i ffwrdd.
• Rydw i’n ofni y bydd pobl nad ydw i’n eu hadnabod yn fy niweidio.

Allwch chi lwyddo i gynllunio, dechrau a gorffen tasgau dyddiol?

• Ydy eich cyflwr yn golygu nad oes gennych unrhyw gymhelliant?
• A yw eich meddyginiaeth yn effeithio ar eich gallu i ganolbwyntio ar gyfer tasgau bob dydd?
• Pa mor aml mae’n effeithio arnoch chi? A yw’n effeithio arnoch chi drwy’r amser, y rhan fwyaf o’r amser neu ddim o gwbl?
• Oes angen help arnoch i gynllunio a threfnu eich diwrnod?
• Beth fyddai’n digwydd pe na baech chi’n cael unrhyw gymorth?
• Ydych chi weithiau ar goll yn eich meddyliau eich hun, a heb anogaeth gan eraill, fyddech chi’n eistedd ar eich pen eich hun?
• Fyddech chi’n aros yn y gwely drwy’r dydd?
• Fyddech chi ddim yn bwyta drwy’r dydd oherwydd nad oes gennych chi’r cymhelliant i wneud rhywbeth i chi’ch hun i’w fwyta?

Enghreifftiau o ‘dasgau’:

• Cynllunio — fel coginio a pharatoi pryd o fwyd.
• Trefniadaeth — fel trefnu apwyntiad gyda meddyg neu dalu biliau ar amser.
• Datrys problemau — delio â rhywbeth sy’n digwydd yn annisgwyl fel peiriant golchi sy’n torri i lawr.
• Blaenoriaethu — gallu gwybod beth yw’r pethau pwysig y mae angen i chi ofalu amdanynt fel delio ag arian, talu rhent neu’ch biliau.
• Newid tasgau — gallu gwneud gwahanol bethau sy’n gysylltiedig fel golchi llestri ac yna eu rhoi i ffwrdd.

Enghreifftiau

• Oherwydd fy iselder, alla i ddim dod o hyd i’r cymhelliant i gynllunio ac yna gwneud pryd o fwyd i mi fy hun y rhan fwyaf o’r amser. Dw i’n bwyta tecawê drwy’r amser.
• Pan fyddaf mewn cyfnod manig, ni allaf flaenoriaethu beth fyddaf yn ei wneud gyda fy arian. Mae hyn yn golygu fy mod yn gwario’r holl arian sydd ei angen arnaf ar gyfer biliau ar bethau nad oes eu hangen arnaf.
• Mae fy salwch yn gwneud i mi feddwl am bethau nad ydyn nhw’n real. Mae hyn yn golygu na allaf byth fynd i apwyntiadau gyda fy meddyg oherwydd fy mod i’n meddwl bod pobl eisiau fy niweidio .
• Alla i ddim ymdopi â theimlo dan bwysau i ddelio â phroblemau. Mae hyn yn golygu bod fy nrws cefn wedi bod yn torri ers tri mis a gallai rhywun dorri i mewn yn hawdd.
• Mae fy meddyginiaeth yn ei gwneud hi’n anodd canolbwyntio. Mae hyn yn golygu na allaf wneud pethau sydd angen i mi eu gwneud fel gwaith tŷ neu fynd at fy meddyg teulu.
• Mae meddyliau ymledol yn gwneud i mi roi’r gorau i dasgau tra byddaf yn meddwl am rywbeth arall.
• Mae lleisiau yn fy mhen yn dweud wrtha i fy mod i wedi gwneud rhywbeth yn dda fel coginio fy nghinio hyd yn oed pan nad yw wedi’i goginio ac rydw i’n mynd i wneud rhywbeth arall yn lle.
• Mae gormod o dasgau gwahanol yn fy ngorlwytho, felly rwy’n eu gadael ac yn ceisio canolbwyntio ar rywbeth nad yw’n gysylltiedig â gwaith.

Allwch chi ymdopi â newidiadau bach i’ch trefn arferol os ydych chi’n gwybod amdanyn nhw cyn iddyn nhw ddigwydd?

Allwch chi ymdopi â newidiadau bach i’ch trefn arferol os ydyn nhw’n annisgwyl?

• Ydych chi’n ei chael hi’n anodd ymdopi os yw eich trefn ddyddiol yn newid?
• Beth fyddai’n digwydd petaech chi’n cael gwybod am newid? Sut fyddai’n gwneud i chi deimlo?
• Os cewch wybod ymlaen llaw am newid yn eich trefn arferol (er enghraifft, os bydd eich apwyntiad meddyg yn newid), ydych chi’n poeni amdano?
• A yw eich gallu i ymdopi yn newid o ddydd i ddydd neu o wythnos i wythnos?
• Beth fyddai’n digwydd pe bai rhywbeth annisgwyl yn digwydd? Sut fyddai hynny’n gwneud i chi deimlo?

Enghreifftiau

• Oherwydd fy anhwylder obsesiynol-gymhellol (OCD), mae’n rhaid i mi fynd ar yr un llwybr bws i dŷ fy mam bob dydd. Os oes problem gyda’r bws neu wyriad, rwy’n mynd yn sâl iawn. Mae fy symptomau’n gwaethygu am ddyddiau wedyn ac ni allaf adael y tŷ.
• Pan ofynnir i mi fynd i’r Ganolfan Waith yn annisgwyl, rwy’n teimlo mor bryderus nes fy mod yn teimlo’n sâl yn gorfforol ac ni allaf feddwl am unrhyw beth arall.
• Os bydd fy nhrefn arferol yn newid, dw i’n meddwl bod y llywodraeth yn ceisio ymyrryd â fy mywyd. Dydw i ddim yn mynd allan rhag ofn i unrhyw beth drwg ddigwydd.
• Hyd yn oed pan fyddaf yn bwriadu mynd i apwyntiad ysbyty, ni allaf fynd oni bai bod rhywun yn cytuno i fynd â mi yno.
• Os byddaf yn rhedeg allan o laeth a bara, byddaf yn cael trawiad ar banig oherwydd dim ond pan all aelod o’r teulu fy helpu ar ddydd Sadwrn y byddaf yn cael fy siopa wythnosol.
• Os byddaf yn cael llythyrau yn y post nad wyf yn eu hadnabod, dydw i ddim yn eu hagor oherwydd dw i’n meddwl bod yn rhaid eu bod nhw’n newyddion drwg.
• Os na all fy chwaer ddod i fynd â mi i siopa pan gytunon ni, dw i’n mynd mor flin nes i mi dorri pethau yn fy nhŷ. Dw i’n teimlo’n flin am ychydig ddyddiau.

Allwch chi adael cartref a mynd allan i leoedd rydych chi’n eu hadnabod?

Allwch chi adael cartref a mynd i leoedd nad ydych chi’n eu hadnabod?

• Ydych chi’n gallu mynd allan i leoedd rydych chi’n gyfarwydd â nhw ar eich pen eich hun?
• Beth fyddai’n digwydd pe bai’n rhaid i chi fynd allan? Eglurwch sut fyddai hynny’n effeithio arnoch chi.
• Allwch chi ddim mynd allan oni bai bod rhywun gyda chi? Ysgrifennwch pa mor aml mae angen rhywun gyda chi arnoch chi.
• Oes angen rhywun gyda chi i wneud yn siŵr nad ydych chi’n achosi unrhyw niwed i chi’ch hun? Pa mor aml y gallai hynny ddigwydd?
• Ydych chi’n gallu cyrraedd lleoedd nad ydych chi’n eu hadnabod ar eich pen eich hun?

Meddyliwch am sut fyddech chi’n ymdopi:

• Mynd ar drafnidiaeth gyhoeddus,
• Mynd i apwyntiadau meddyg,
• Wrthi’n siopa am fwyd,
• Mynd i’r banc,
• Mynd i’r Ganolfan Byd Gwaith, neu
• Ymweld â ffrindiau neu deulu.

Enghreifftiau

• Rydw i’n teimlo’n gaeth pan rydw i’n defnyddio trafnidiaeth gyhoeddus ac yn dechrau panicio felly mae’n rhaid i mi fynd yn ôl i’m tŷ.
• Pan fydd gen i apwyntiad yn y banc, alla i ddim cyrraedd yno. Dw i’n teimlo fel bod pawb dw i’n cerdded heibio iddyn nhw yn y stryd yn edrych arna i ac eisiau fy mrifo.
• Mae angen i mi fynd allan gyda rhywun bob amser, fel arall byddaf yn dechrau teimlo’n bryderus ac yn mynd yn flin gyda dieithriaid.
• Os ydw i’n gwybod bod rhaid i mi fynd i rywle newydd, dyna’r cyfan y gallaf feddwl amdano. Rydw i’n dechrau cynhyrfu a hunan-niweidio.
• Dw i’n byw yng nghefn gwlad felly dim ond bob 30 munud mae’r bysiau’n dod. Os bydd rhywun yn eistedd wrth fy ymyl ar y bws dw i’n mynd mor bryderus nes bod rhaid i mi ddod oddi ar y bws ac aros am yr un nesaf. Mae hyn yn golygu fy mod i bron bob amser yn hwyr i apwyntiadau.

Allwch chi gwrdd â phobl rydych chi’n eu hadnabod heb deimlo’n rhy bryderus nac ofnus?

Allwch chi gwrdd â phobl nad ydych chi’n eu hadnabod heb deimlo’n rhy bryderus neu’n ofnus?

1. Ydych chi’n cymdeithasu â phobl eraill? Os na, pam?
2. Beth fyddai’n digwydd petaech chi’n cymdeithasu? A fyddech chi’n dangos unrhyw symptomau corfforol? Beth ydyn nhw?
3. Ydych chi’n iawn gyda phobl rydych chi’n eu hadnabod ond dydych chi ddim yn mynd i leoedd lle byddai’n rhaid i chi gwrdd â phobl newydd?

Gallai hyn gynnwys cael anawsterau:

• Gan ddefnyddio trafnidiaeth gyhoeddus,
• Siopa,
• Siarad â chymdogion,
• Ymweld â ffrindiau neu deulu, neu
• Cymryd rhan mewn hobïau.

Enghreifftiau

• Rydw i bob amser yn osgoi cwrdd â phobl newydd. Mae fy nghalon yn rasio, rydw i’n mynd yn benysgafn ac yn teimlo fel na allaf anadlu. Rydw i’n teimlo fel fy mod i mewn perygl. Oherwydd hyn, rydw i’n gwneud fy holl siopa ar-lein fel nad oes rhaid i mi ryngweithio â phobl. Mae hyd yn oed meddwl am gwrdd â rhywun newydd ar fy meddwl am ddyddiau o’r blaen ac ni allaf gysgu’n iawn.
• Dw i’n teimlo’n wirioneddol baranoaidd ac alla i ddim ymddiried mewn pobl. Os bydd rhywun yn ceisio siarad â mi, dw i bob amser yn dweud wrthyn nhw am fynd i ffwrdd oddi wrtha i.
• Os oes pobl ar y stryd, wna i ddim rhoi fy min allan.
• Dydw i ddim yn gallu defnyddio trafnidiaeth gyhoeddus y rhan fwyaf o’r amser oherwydd mae’n golygu bod yn rhaid i mi fod o gwmpas pobl nad ydw i’n eu hadnabod.
• Dydw i byth yn ateb y ffôn oni bai fy mod i wedi cytuno i rywun rwy’n ei adnabod ffonio fi ar amser penodol.
• Wna i ddim ateb y drws oni bai fy mod i’n gwybod pwy ydyw ac yn eu disgwyl nhw.
• Rydw i’n aros gartref y rhan fwyaf o’r amser ac yn gofyn i bobl rydw i’n ymddiried ynddyn nhw ddod â’r pethau sydd eu hangen arna i yn unig.
• Does gen i ddim ffôn na chyfeiriad e-bost oherwydd dydw i ddim eisiau i bobl allu hacio i mewn iddyn nhw a sbïo arna i.

Pa mor aml ydych chi’n ymddwyn mewn ffordd sy’n cynhyrfu pobl eraill?

• Sut mae pobl eraill yn eich disgrifio chi?
• Ydy pobl yn gwneud sylwadau eu bod nhw’n teimlo eich bod chi’n ymosodol neu’n dreisgar?
• A oes unrhyw un wedi dweud eu bod nhw’n teimlo bod yr hyn rydych chi wedi’i ddweud neu wedi’i wneud yn amhriodol?
• Ydych chi wedi sylwi ar newid yn y ffordd y mae pobl yn ymddwyn tuag atoch chi nawr o’i gymharu â phan oeddech chi’n iach?
• Ydych chi wedi colli ffrindiau neu berthnasau oherwydd sut rydych chi’n ymddwyn?
• Pa mor aml ydych chi’n gweld y pethau hyn yn digwydd? Bob dydd, llawer o’r amser neu o bryd i’w gilydd?

Enghreifftiau

• Rydw i’n aml yn teimlo’n paranoiaidd bod pobl yn y stryd yn syllu arna i felly rydw i’n gweiddi ac yn rhegi arnyn nhw.
• Collais fy swydd ddiwethaf oherwydd i mi gael dadl gyda fy nghydweithiwr ac yna gweiddi ar fy mhennaeth.
• Pan fydda i ar y bws, dw i’n mynd yn flin iawn pan fydd pobl yn siarad ar eu ffôn. Bydda i’n dweud wrthyn nhw am gau eu cegau ac rydw i wedi bwrw ffonau pobl allan o’u dwylo os na wnân nhw. Cefais fy arestio am hyn ychydig o weithiau, mae’r heddlu’n fy adnabod nawr.
• Dw i’n teimlo bod fy nghymydog wedi achosi fy iselder felly dw i’n ysgrifennu graffiti ar eu wal.
• Pan fyddaf mewn cyfnod manig, rwy’n aml yn ceisio cael rhyw gyda llawer o bobl, sy’n ei gwneud hi’n anodd cael perthnasoedd.
• Pan rydw i wedi cael pyliau o banig rydw i wedi hunan-niweidio yn y gwaith ac mewn mannau cyhoeddus.
• Rwy’n aml yn dweud pethau y mae pobl eraill yn eu cael yn sarhaus neu’n amhriodol.