A fydd yn rhaid i mi fynd am asesiad meddygol?

Mae’n debyg y byddwch yn cael gwahoddiad i asesiad meddygol ar ôl i chi anfon eich holiadur Gallu i Weithio ac unrhyw dystiolaeth ategol yn ôl. Mae hyn yn normal, felly ceisiwch beidio â phoeni.

Beth yw’r asesiad meddygol?

Archwiliad wyneb yn wyneb a gynhelir gan Weithiwr Proffesiynol Gofal Iechyd Cymeradwy (AHCP) yw’r asesiad meddygol. Fel arfer, dyma’r canlynol:

• Meddyg
• Nyrs
• Therapydd galwedigaethol.

Dylai’r asesiad iechyd helpu’r Adran Gwaith a Phensiynau i ddeall:

1. Sut mae eich cyflwr iechyd meddwl yn effeithio ar eich gallu i weithio
2. P’un a allwch chi wneud unrhyw weithgaredd sy’n eich helpu i gynyddu eich siawns o ddod o hyd i waith (gelwir hyn yn aml yn “Weithgaredd sy’n Gysylltiedig â Gwaith” gan yr Adran Gwaith a Phensiynau). Er enghraifft:

• Mynychu cwrs hyfforddi i ddysgu sgiliau newydd
• Dod o hyd i ffyrdd newydd o reoli eich cyflwr iechyd meddwl
• Dylai’r Adran Gwaith a Phensiynau hefyd asesu a fydd gweithgaredd sy’n gysylltiedig â gwaith yn gwaethygu eich cyflwr iechyd meddwl. Os nad yw’r Gweithiwr Gofal Iechyd yn siarad am hyn, dylech ddweud wrthyn nhw sut mae gweithgaredd sy’n gysylltiedig â gwaith yn effeithio ar eich iechyd meddwl.

Ble mae’r asesiad meddygol yn digwydd?

Fel arfer, cynhelir yr asesiad mewn Canolfan Gynghori Asesu Iechyd sydd agosaf at eich cartref. Mae’r rhan fwyaf o ganolfannau bellach yn cynnig asesiadau sy’n cydymffurfio â Covid, er y gallai rhai ofyn i chi gwblhau asesiad dros y ffôn neu dros alwad fideo o hyd.

Anfonir manylion yr asesiad atoch yn y post a byddant yn cynnwys:

1. Y dyddiad a’r amser y bydd yr asesiad yn digwydd
2. Ble mae’r asesiad wedi’i drefnu i ddigwydd:

• Yn bersonol yn y ganolfan Gynghori Asesiad Iechyd neu
• Dros y ffôn neu alwad fideo

A allaf fynd â rhywun gyda mi i’r asesiad meddygol?

Gallwch ofyn i rywun sy’n gyfarwydd â’ch cyflwr iechyd meddwl fynd gyda chi i’r asesiad, gan gynnwys:

• Ffrind neu aelod o’r teulu
• Gweithiwr Proffesiynol Iechyd Meddwl Cymeradwy (AMHP) sy’n gyfarwydd â’ch cyflwr.

Gallai hyn fod:

• Eich gofalwr iechyd meddwl
• Eich gweithiwr cymorth iechyd meddwl
• Eich nyrs iechyd meddwl
• Eich cynghorydd hawliau lles
• Gweithiwr cymdeithasol sy’n gyfarwydd â’ch cyflwr

Mae rhywun sy’n eich adnabod chi a sut mae eich cyflwr iechyd meddwl yn effeithio ar eich bywyd bob dydd yn ddefnyddiol yn y sefyllfa hon. Gallant siarad â’r asesydd am eich cyflwr ac ni chaniateir i’r asesydd eu hatal.

Mae’n anodd i mi adael fy nghartref. Beth ddylwn i ei wneud?

Gallwch ofyn am asesiad cartref os yw eich cyflwr iechyd meddwl yn ei gwneud hi’n anodd neu’n amhosibl i chi deithio i’r ganolfan asesu iechyd. Bydd y Gwasanaeth Cynghori Asesiad Iechyd yn gofyn i chi:

• Eglurwch pam na allwch deithio i’r ganolfan asesu a
• Rhowch unrhyw dystiolaeth ategol iddyn nhw sy’n egluro pam na allwch deithio

Mae’r rhan fwyaf o asesiadau meddygol yn digwydd wyneb yn wyneb mewn canolfan asesu iechyd. Fel arfer, bydd y Gwasanaeth Cynghori Asesiad Iechyd (HAAS) yn gofyn a oes gennych rywun sy’n gallu dod gyda chi i’ch helpu i’ch cefnogi yn ystod yr asesiad. Nid oes unrhyw warant y bydd y HAAS yn caniatáu asesiad cartref, ond gallwch ofyn.

Sut ydw i’n paratoi ar gyfer yr asesiad meddygol?

Gallwch wneud nodyn o’r union beth rydych chi am ei ddweud wrth yr asesydd. Defnyddiwch yr atebion a roesoch ar eich holiadur Gallu i Weithio fel man cychwyn. Meddyliwch am sut mae eich cyflwr iechyd meddwl yn effeithio arnoch chi ar ddiwrnodau da a diwrnodau drwg.

Sut beth yw dyddiau drwg i chi?

Enghreifftiau:

• A yw eich iechyd meddwl yn eich atal rhag codi o’r gwely?
• Allwch chi ymolchi neu wisgo’ch hun pan fydd eich iechyd meddwl yn wael?
• A yw eich iechyd meddwl yn eich atal rhag gosod cloc larwm i godi?
• Ydych chi’n anghofio bwyta ac yfed?
• Allwch chi adael y tŷ ar eich pen eich hun?
• Ydych chi’n ymwybodol o beryglon?
• Allwch chi ddilyn cyfarwyddiadau iechyd a diogelwch? (e.e., allwch chi ddefnyddio croesfan i gerddwyr yn ddiogel?)
• Oes gennych chi ffrwydradau?
• Oes gennych chi ymosodiadau panig?
• A ydych chi’n cael eich atal rhag cyfathrebu ag eraill?
• A yw poeni a canolbwyntio ar y pryder hwnnw yn eich atal rhag canolbwyntio?
• Ydych chi’n anghofio apwyntiadau meddyg?

Meddyliwch am yr hyn rydych chi’n ei chael hi’n anodd neu’n amhosibl ei wneud a chofiwch ysgrifennu pa mor anodd rydych chi’n ei chael hi’n bob tasg.

Sut beth yw eich dyddiau da?

Enghreifftiau:

• Ydych chi’n gallu codi o’r gwely?
• Allwch chi ymolchi neu wisgo’ch hun?
• Ydych chi’n gallu gwneud brecwast neu bryd arall?
• Allwch chi siarad â phobl nad ydych chi’n eu hadnabod?

Beth ddylwn i ddod ag ef i’r asesiad meddygol?

Dylech chi ddod â:

• Eich dogfen adnabod (adnabod). Pasbort sydd orau, ond os nad oes gennych basbort gallwch gymryd unrhyw 3 o’r dogfennau canlynol:
  • Tystysgrif geni
  • Trwydded yrru
  • Datganiad banc diweddar sy’n dangos eich enw a’ch cyfeiriad
  • Bil nwy neu drydan sy’n dangos eich enw a’ch cyfeiriad
• Copïau o unrhyw adroddiadau meddygol neu lythyrau gan eich meddyg teulu neu’ch gweithiwr proffesiynol iechyd meddwl cymeradwy (e.e., cwnselydd, seiciatrydd, therapydd, ac ati) yn egluro sut mae eich cyflwr iechyd meddwl yn effeithio ar eich gallu i weithio. Gallwch gyfeirio at y dogfennau hyn drwy gydol yr asesiad.
• Unrhyw feddyginiaeth rydych chi’n ei chymryd ar gyfer eich cyflwr iechyd meddwl.
• Copi o’ch holiadur Gallu i Weithio wedi’i gwblhau a thystiolaeth ategol os oes gennych chi nhw — does dim angen i chi ddod â’r rhain, ond gall eich helpu i gofio’r hyn a ysgrifennoch chi ar yr holiadur.

A allaf gofnodi fy asesiad?

Gallwch ofyn am ganiatâd i recordio eich asesiad ar ffurf sain, ond nid oes gennych hawl gyfreithiol i wneud hynny, ac nid oes rhaid i’r Adran Gwaith a Phensiynau (DWP) ddarparu offer recordio. Fodd bynnag, bydd yr DWP yn ceisio trefnu hyn i chi pan allant. Rhaid i chi wneud cais am recordiad sain cyn i’r asesiad ddigwydd a chyn gynted â phosibl ar ôl i chi dderbyn eich apwyntiad.

Gallwch gymryd eich offer recordio eich hun cyn belled â’i fod yn bodloni rhai amodau:

• Rhaid i’r recordiad fod ar CD neu dâp yn unig, felly ni allwch ddefnyddio gliniaduron, ffonau clyfar, tabledi na chwaraewyr MP3.
• Ni chaniateir recordio fideo.
• Rhaid i’r offer allu darparu dau gopi o’r recordiad ar ddiwedd yr asesiad.
• Rhaid rhoi un copi i weithiwr gofal iechyd proffesiynol yr Adran Gwaith a Phensiynau ar ddiwedd yr asesiad.
• Rhaid i chi lenwi ffurflen ganiatâd.

Ni allwch gofnodi’r asesiad yn gyfrinachol ac os gwnewch hynny, efallai y byddwch yn colli’ch budd-dal.

Beth sy’n digwydd yn yr asesiad meddygol?

Fel arfer, y person sy’n eich asesu fydd meddyg, nyrs, neu weithiwr gofal iechyd galwedigaethol proffesiynol.

Os ydych chi’n mynychu canolfan asesu, dylai’r aseswr eich tywys i ystafell breifat.

Yn ystod yr asesiad

Bydd yr asesydd yn dechrau drwy ofyn:

• Sut olwg sydd ar ddiwrnod nodweddiadol i chi

Maen nhw’n gwneud hyn i brofi eich gallu i gyflawni’r gweithgareddau ysgrifennoch chi amdanynt yn eich holiadur Gallu i Weithio. Ceisiwch feddwl am y pethau rydych chi’n eu cael yn anodd neu’n amhosibl i’w gwneud oherwydd eich cyflwr iechyd meddwl. Gallai’r asesydd hefyd ofyn:

• Sut wnest ti gyrraedd y ganolfan?
  • Siaradwch am unrhyw anawsterau sydd gennych wrth deithio. Er enghraifft: mae angen rhywun gyda chi oherwydd eich cyflwr iechyd meddwl. Dywedwch wrth yr asesydd bob amser faint o ymdrech a gymerodd i chi gyrraedd y ganolfan. Peidiwch â gwthio’ch hun y tu hwnt i’ch terfyn i fynychu. Os yw’r asesiad yn gwneud i chi deimlo’n waeth, rhowch wybod i’r asesydd ar unwaith.
• Pa weithgareddau ydych chi’n eu gwneud ar ddiwrnod arferol?
  • Meddyliwch am y pethau rydych chi’n eu cael yn anodd a siaradwch amdanyn nhw yn gyntaf. Er enghraifft, mae gennych chi ffrind neu aelod o’r teulu yn coginio i chi oherwydd eich bod chi wedi anghofio.
• Pryd oedd eich swydd ddiwethaf? Pam nad ydych chi’n teimlo y gallech chi barhau i wneud eich swydd ddiwethaf?
• Pa gyflyrau iechyd sydd gennych chi a pha driniaeth ydych chi’n ei derbyn? Cofiwch siarad am eich cyflwr iechyd meddwl a:
  • Unrhyw feddyginiaeth rydych chi’n ei chymryd ar ei gyfer
  • Unrhyw sesiynau cwnsela neu therapi rydych chi’n mynychu
  • Siaradwch am unrhyw sgîl-effeithiau eich meddyginiaeth ac unrhyw ymddygiad y mae cwnsela a therapi yn ei achosi.
• Sut wyt ti’n cysgu?
  • Os yw eich cyflwr iechyd meddwl yn effeithio ar eich gallu i gysgu’n iawn, dywedwch wrth yr asesydd.
  • Meddyliwch am sut mae diffyg cwsg yn eich atal rhag gweithio (e.e., rwyf mor flinedig fel na allaf ganolbwyntio ar dasgau syml)
• Oes gennych chi unrhyw hobïau neu ddiddordebau?
  • Meddyliwch am y pethau rydych chi’n mwynhau eu gwneud a siaradwch am unrhyw anawsterau sydd gennych wrth geisio eu gwneud. Er enghraifft, “Roeddwn i’n arfer mynd am dro, ond mae pryder yn golygu y bydd cyswllt ag eraill yn achosi gofid difrifol ac nid wyf bellach yn teimlo’n hyderus y gallaf osgoi peryglon pan fyddaf yn yr awyr agored.”
• Beth wyt ti’n ei wneud i gymdeithasu?
  • Meddyliwch am sut rydych chi’n treulio amser gydag unrhyw deulu neu ffrindiau. Siaradwch am unrhyw anawsterau sydd gennych chi wrth fynd allan i gwrdd â phobl neu ffonio ffrind. Er enghraifft, “Roeddwn i’n arfer mwynhau mynd allan i gwrdd â ffrindiau ar ôl gwaith ac ar benwythnosau. Nawr rwy’n ofni gadael fy nhŷ oherwydd rwy’n aml yn anghofio sut i fynd adref. Rwyf hefyd yn poeni am yr hyn y bydd fy ffrindiau’n ei feddwl amdanaf. Felly, dydw i ddim yn mynd allan mwyach.”
• Oes gennych chi linell dir symudol neu linell dir gartref rydych chi’n ei defnyddio?
  • Meddyliwch am unrhyw anawsterau sydd gennych wrth ddefnyddio ffôn. A yw eich pryder byth yn ei gwneud hi’n anodd neu’n amhosibl ateb y ffôn?

Cymerwch eich amser

Gallwch dreulio cymaint o amser ag y dymunwch wrth ateb cwestiwn. Ni ddylech deimlo eich bod yn cael eich brysio. Mae’n bwysig dweud wrth yr asesydd sut mae eich cyflwr iechyd meddwl yn effeithio arnoch chi. Efallai y bydd rhai cwestiynau’n ymddangos yn hawdd i’w hateb, ond meddyliwch bob amser am yr hyn rydych chi am ei ddweud cyn ateb.

Cofiwch:

• Meddyliwch am eich atebion
• Siaradwch am faint o ymdrech rydych chi’n ei wario ar bob tasg, hyd yn oed os ydych chi’n meddwl nad yw’n berthnasol
• Os ydych chi’n teimlo’n bryderus, gofynnwch i’r asesydd am ychydig mwy o amser
• Byddwch mor fanwl ag y gallwch.

Ar ôl yr asesiad

Pan fyddwch wedi gorffen yr asesiad meddygol, dylech wneud nodyn o:

• Am ba hyd oeddech chi gyda’r asesydd
• Pa gwestiynau a ofynnwyd i chi, a’r atebion a roesoch
• Yr effaith a gafodd yr asesiad ar eich iechyd corfforol a meddyliol.

Gall y wybodaeth hon fod yn ddefnyddiol os ydych chi’n anghytuno â’r penderfyniad y mae’r Adran Gwaith a Phensiynau yn ei wneud ynglŷn â’ch budd-dal. Os ydych chi am apelio, efallai y bydd angen y wybodaeth hon arnoch chi.