Budd-dal Tai

Mae Budd-dal Tai wedi’i gynllunio i helpu pobl ar incwm isel i dalu eu rhent.

Beth yw Budd-dal Tai?

Mae Budd-dal Tai yn fudd-dal sy’n seiliedig ar brawf modd i’ch helpu i dalu eich costau tai ar gyfer llety rhent.

Ni allwch ei ddefnyddio i dalu eich morgais. Fel arfer caiff ei dalu gan eich awdurdod lleol/cyngor (ALl) ond mae wedi cael ei ddisodli gan Gredyd Cynhwysol (CC).

A allaf wneud cais am Fudd-dal Tai gyda chyflwr iechyd meddwl?

Dim ond os ydych chi’n bodloni un o’r amodau canlynol y gallwch chi wneud hawliad newydd am Fudd-dal Tai:

• Rydych chi wedi cyrraedd oedran Pensiwn y Wladwriaeth
• Rydych chi’n byw mewn llety dros dro, llety â chymorth, neu lety gwarchodedig
• Rydych chi’n derbyn neu’n gymwys i dderbyn y premiwm anabledd difrifol

Mae yna nifer o amodau ychwanegol y mae’n rhaid i chi eu bodloni fel arfer cyn gwneud hawliad newydd.

• Rhaid i chi fod ar incwm isel neu fod yn hawlio budd-daliadau eraill.
• Rhaid i chi fod yn 16 oed o leiaf — os ydych chi wedi bod mewn gofal, rhaid i chi fod yn 18 oed cyn gwneud hawliad newydd.
• Rhaid bod gennych lai na £16,000 mewn cynilion — mae hyn yn cynnwys unrhyw gynilion cyfunol sydd gennych chi a’ch partner/priod.
• Ni ddylech fod yn derbyn Credyd Cynhwysol (UC) eisoes.

Beth yw oedran pensiwn y wladwriaeth?

Oedran pensiwn y wladwriaeth yw’r oedran cynharaf y gallwch chi ddechrau derbyn eich pensiwn y wladwriaeth yn gyfreithiol.

Nid oes oedran ymddeol gorfodol mwyach, felly mae’r dyddiad cynharaf y gallwch dderbyn eich pensiwn y wladwriaeth yn dibynnu ar pryd y cawsoch eich geni.

Gallwch wirio eich oedran pensiwn gwladol ar wefan llywodraeth y DU yma .

Beth yw llety dros dro, llety â chymorth, neu lety gwarchodedig?

Llety dros dro

Llety dros dro yw tai yr ydych i fod i fyw ynddynt am gyfnod byr yn unig.

Er enghraifft, mae eich awdurdod lleol yn eich symud i westy neu lety gwely a brecwast tra byddan nhw’n dod o hyd i gartref mwy parhaol i chi.

Llety â chymorth

Llety â chymorth yw pan fyddwch chi’n derbyn cymorth, gofal neu oruchwyliaeth ychwanegol yn ogystal â’ch tai.

Ei fwriad yw eich helpu i fyw mor annibynnol â phosibl gan gydnabod bod angen rhywfaint o gefnogaeth ychwanegol arnoch.

Efallai y byddwch yn gymwys i gael tai â chymorth os:

• Mae gennych salwch meddwl neu rydych yn dioddef o iechyd meddwl gwael yn barhaus.
• Rydych chi’n berson hŷn (dros oedran pensiwn y wladwriaeth).
• Rydych chi wedi cael diagnosis o anabledd dysgu, fel:
  • ADHD (anhwylder diffyg sylw/gorfywiogrwydd)
  • Dyslecsia
  • Syndrom Down
  • Awtistiaeth
  • Anabledd Dysgu Dwys a Lluosog (PMLD)
• Mae gennych anabledd corfforol.
• Rydych chi mewn perygl o fod yn ddigartref.
• Rydych chi’n gwella o gamddefnyddio cyffuriau neu alcohol.
• Mae angen cymorth tai arnoch yn dilyn dedfryd o garchar.
• Rydych chi wedi gadael gofal plant neu’n rhiant yn eich arddegau.
• Rydych chi’n ffoi rhag cam-drin domestig.

Nid rhestr derfynol yw hon. Gall awdurdodau lleol benderfynu bod gennych anghenion ychwanegol neu gyfuniad o anghenion sy’n gofyn am lety â chymorth.

Llety gwarchodedig

Mae llety gwarchodol fel llety â chymorth, ond fel arfer dim ond i bobl 55 oed neu hŷn y mae ar gael.

Yn aml, darperir llety gwarchod gan yr awdurdod lleol a/neu gymdeithas dai. Mae rheolau gwahanol ynghylch pwy sy’n cael tai gwarchod yn dibynnu ar ble rydych chi’n byw.

Os ydych chi’n 55 oed neu’n hŷn ac yn teimlo bod angen cymorth tai ychwanegol arnoch chi ar gyfer eich iechyd meddwl, dylech chi gysylltu â’ch cyngor lleol.

Gallwch wirio gwefan eich awdurdod lleol neu gysylltu â nhw dros y ffôn i ddarganfod beth sydd ar gael a sut allwch wneud cais.

Beth yw’r premiwm anabledd difrifol?

Mae’r premiwm anabledd difrifol yn swm ychwanegol o arian i’ch helpu i reoli’ch anabledd. Rhaid i chi fod yn derbyn budd-dal sy’n gysylltiedig ag incwm ac un o’r budd-daliadau canlynol i fod yn gymwys:

• Elfen byw bob dydd y Taliad Annibyniaeth Personol (PIP).
• Taliad Annibyniaeth y Lluoedd Arfog.
• Elfen gofal Lwfans Byw i’r Anabl ar y gyfradd ganol neu uchaf.
• Lwfans Mynychu.

Mae buddion sy’n gysylltiedig ag incwm yn cynnwys:

• Credyd Cynhwysol
• Credyd gwarant credyd pensiwn.

Sut ydw i’n gwybod a yw fy incwm yn ddigon isel i fod yn gymwys ar gyfer Budd-daliadau Tai?

Rhaid i awdurdodau lleol bob amser ddefnyddio’r ystadegau diweddaraf i gyfrifo eich cymhwysedd ar gyfer Budd-dal Tai. Gallwch ddefnyddio’r gyfrifiannell budd-daliadau gan Turn2Us i helpu.

Rwy’n 17 oed, ond rwyf wedi bod mewn gofal ers pan oeddwn yn 15. A allaf wneud cais am Fudd-dal Tai?

Na. Os ydych chi wedi bod mewn gofal, rhaid i chi fod yn 18 oed cyn gwneud hawliad newydd am Fudd-dal Tai.

Efallai y byddwch chi’n gallu gwneud cais am Gredyd Cynhwysol neu fudd-dal arall yn lle hynny. Gallwch siarad â chynghorydd hawliau lles os ydych chi’n ansicr.

Rwy’n 16 oed ac nid wyf erioed wedi bod mewn gofal. Rwy’n byw mewn llety dros dro ac yn cael trafferth talu fy rhent. A allaf wneud cais am Fudd-dal Tai?

O dan yr amodau hyn, gallwch wneud cais am Fudd-dal Tai.

Cofiwch, rhaid i chi fodloni o leiaf un o’r amodau canlynol i wneud cais am Fudd-dal Tai:

• Rydych chi wedi cyrraedd Oedran Pensiwn y Wladwriaeth.
• Rydych chi’n byw mewn llety dros dro, llety â chymorth, neu lety gwarchodedig.
• Rydych chi’n derbyn neu’n gymwys i dderbyn y premiwm anabledd difrifol.

Os ydych chi’n bodloni un o’r amodau uchod, mae’n rhaid i chi fel arfer fodloni’r amodau canlynol hefyd:

• Rhaid i chi fod ar incwm isel (llai na 60% o incwm cyfartalog cenedlaethol yr aelwyd).
• Rhaid i chi fod yn 16 oed o leiaf — os ydych chi wedi bod mewn gofal, rhaid i chi fod yn 18 oed cyn gwneud hawliad newydd.
• Rhaid bod gennych lai na £16,000 mewn cynilion — mae hyn yn cynnwys unrhyw gynilion cyfunol sydd gennych chi a’ch partner neu briod.
• Ni ddylech fod yn derbyn Credyd Cynhwysol eisoes.

Os yw’r Adran Gwaith a Phensiynau wedi dweud wrthych fod yn rhaid i chi symud i Gredyd Cynhwysol, ni allwch dderbyn Budd-daliadau Tai.

Eithriadau Budd-dal Tai

Mae rhai pobl wedi’u heithrio rhag gallu hawlio Budd-dal Tai. Mae’r rhestr yn hir iawn, ac nid ydym wedi cynnwys pob un ohonynt yma, ond dyma’r eithriadau mwyaf cyffredin:

• Roeddech chi’n byw yn eich cartref cyn i chi ddechrau ei rentu.
• Rydych chi’n byw gyda’ch landlord, sy’n berthynas agos.

Gallwch weithiau hawlio Budd-daliadau Tai os ydych chi’n byw mewn eiddo sy’n eiddo i berthynas agos, ond nad ydyn nhw’n byw yno chwaith.

Gall y rheolau fod yn gymhleth. Dylech siarad â chynghorydd hawliau lles os ydych chi am hawlio Budd-daliadau Tai am fyw yn eiddo eich perthynas.

Os nad ydych chi’n bodloni’r rheolau ar gyfer hawlio Budd-daliadau Tai, gallwch wneud cais am Gredyd Cynhwysol.

Lwfans Tai Lleol

Defnyddir rheolau Lwfans Tai Lleol (LHA) i bennu faint o Fudd-dal Tai a gewch os ydych chi’n rhentu gan landlord preifat.

Mae cyfraddau’r LHA yn dibynnu ar eich oedran, pa ardal rydych chi’n byw ynddi, nifer y bobl yn eich aelwyd, a maint yr eiddo.

Gall hyn amrywio o ystafell sengl mewn tŷ a rennir hyd at eiddo gyda phedair ystafell wely.

Dylai cyfraddau LHA ar gyfer maint y llety fod ar gael gan y cyngor lleol. Gallai hyn eich helpu i gyfrifo faint o Fudd-dal Tai y byddech chi’n ei gael pe byddech chi’n symud i gyfeiriad newydd. Darganfyddwch gyfraddau LHA .

Fel arfer, mae gan bobl sengl o dan 35 oed heb blant LHA o un ystafell wely mewn llety a rennir, ond ni fydd hyn yn cael ei gymhwyso os ydynt yn derbyn premiwm anabledd difrifol.

Bydd rheolau’r LHA yn wahanol i chi os ydych chi wedi’ch eithrio.

Yr eithriadau yw:

• Dechreuodd eich tenantiaeth breifat cyn Ionawr 1989.
• Rydych chi wedi bod yn hawlio Budd-dal Tai yn barhaus ers 1 Ionawr 1996, ac nid ydych chi wedi symud cyfeiriad.
• Mae eich cartref yn hostel ailsefydlu.
• Mae angen ystafell wely ychwanegol arnoch ar gyfer gofalwr nad yw’n byw gyda chi ond sy’n darparu gofal dros nos i chi.
• Rydych chi o dan 22 oed ac wedi bod yng ngofal awdurdod lleol.
• Rydych chi’n 25 oed neu’n hŷn ac wedi byw mewn hostel i bobl ddigartref neu hostel sy’n darparu adsefydlu ac ailsefydlu o fewn y gymuned am o leiaf dri mis. Rhaid eich bod wedi derbyn cymorth ailsefydlu i’ch helpu i fyw yn y gymuned.

A all fy nghyfradd Budd-dal Tai fynd i fyny ac i lawr?

Mae cyfyngiadau ar faint o Fudd-dal Tai y gallwch ei dderbyn. Gall pob awdurdod lleol gynyddu neu leihau’r swm a gewch yn dibynnu ar eich sefyllfa.

Gall swm y Budd-dal Tai a gewch gynyddu os:

• Cael tystiolaeth eich bod angen gofal dros nos.
• Derbyn gofal dros nos.
• Angen ystafell ychwanegol yn eich eiddo.

Efallai y byddwch yn gallu hawlio Budd-dal Tai ar gyfer eiddo gydag ystafell ychwanegol. Er enghraifft, os oes gennych ofalwr nad yw’n byw yno ac sydd angen aros dros nos llawer o’r amser.

Rhentu eiddo cyngor neu gymdeithas tai

Bydd eich Budd-dal Tai yn cael ei gapio yn unol â rheolau Lwfans Tai Lleol (LHA) — gweler yr adran LHA am ragor o wybodaeth.

Bydd Budd-dal Tai yn talu eich holl rent os:

• Eich unig incwm yw o fudd-daliadau sy’n seiliedig ar brawf modd, a
• Rydych chi’n byw mewn eiddo sy’n eiddo i’r awdurdod lleol neu gymdeithas dai.
• Dim ond rhan o’r rhent y gallwch ei gael os oes gennych incwm arall, ac os felly, chi sy’n gyfrifol am dalu gweddill y rhent.

Efallai y byddwch yn cael llai o Fudd-dal Tai os:

• Mae rhan o’ch rhent yn talu am filiau neu wasanaethau nad yw Budd-dal Tai yn eu cynnwys. Gallai hyn gynnwys trydan, taliadau dŵr, prydau bwyd, neu wasanaethau golchi dillad.
• Mae gennych chi berson annibynnol yn byw gyda chi. Person annibynnol yw rhywun a ddylai dalu arian tuag at y rhent. Gall pobl annibynnol fod:
  • Plentyn sy’n oedolyn
  • Ffrind neu berthynas

Ni wneir didyniadau am bobl nad ydynt yn ddibynnol os yw’r person sy’n byw gyda chi yn:

• Dan 18 oed.
• O dan 25 oed ac ar gymhorthdal ​​incwm, lwfans ceisio gwaith yn seiliedig ar incwm (JSA) neu lwfans cyflogaeth a chymorth yn seiliedig ar incwm yn ystod y cyfnod asesu.
• O dan 25 oed ac yn gymwys i gael Credyd Cynhwysol , oni bai bod ganddyn nhw enillion.
• Ar gredyd pensiwn.
• Cael lwfans Dysgu Seiliedig ar Waith i bobl ifanc.
• Wedi bod mewn ysbyty GIG am dros 52 wythnos (1 flwyddyn+)
• Cael eu cartref arferol yn rhywle arall.
• Carcharor.
• Aelod o’r lluoedd arfog sydd i ffwrdd ar ymgyrchoedd, neu
• Myfyriwr llawn amser.

Ni wneir didyniadau am bobl nad ydynt yn ddibynnol os ydych chi neu’ch partner:

• Wedi’i ardystio fel rhywun â nam difrifol ar ei olwg neu’n ddall gan offthalmolegydd ymgynghorol.
• Cael elfen gofal Lwfans Byw i’r Anabl ar y gyfradd ganol neu uchaf.
• Cael elfen byw bob dydd Taliad Annibyniaeth Personol .
• Cael Taliad Annibyniaeth y Lluoedd Arfog.
• Cael lwfans mynychu neu lwfans mynychu cyson, neu
• Cael credyd pensiwn.

Treth Ystafell Sbâr (a elwir hefyd yn dreth yr ystafell wely)

Byddwch yn colli rhywfaint o’ch Budd-dal Tai os oes gennych fwy o ystafelloedd yn eich eiddo nag sydd eu hangen arnoch – gelwir hyn yn dreth ystafell sbâr neu dan-feddiannu’ch eiddo.

Bydd eich Budd-dal Tai yn cael ei leihau gan:

• 14% os oes gennych un ystafell sbâr y gellir ei defnyddio fel ystafell wely, neu
• 25% os oes gennych ddwy neu fwy o ystafelloedd sbâr y gellir eu defnyddio fel ystafelloedd gwely.

Mae rhai eithriadau yn caniatáu ichi gadw un ystafell ychwanegol heb danfeddiannu’ch eiddo.

Beth os oes angen yr ystafell ychwanegol arnaf i ofalwr aros ynddi?

Efallai y byddwch chi’n gallu cadw un ystafell ychwanegol os oes angen cymorth dros nos gan ofalwr arnoch chi, eich partner, neu’ch plentyn.

Gallwch gadw’r ystafell os ydych chi neu’ch partner yn honni:

• Lwfans presenoldeb.
• Yr elfen gofal o Lwfans Byw i’r Anabl ar y gyfradd ganol neu uwch, neu
• Yr elfen byw bob dydd o’r Taliad Annibyniaeth Personol , neu
• Taliad Annibyniaeth y Lluoedd Arfog.

Gallwch hawlio’r ystafell ychwanegol o hyd hyd yn oed os nad ydych chi’n hawlio unrhyw un o’r budd-daliadau uchod.

Serch hynny, bydd yn rhaid i chi brofi bod angen y gofalwr dros nos. Gallwch wneud hyn gydag unrhyw dystysgrifau, tystiolaeth neu ddogfennau sydd gennych.

Rhaid i’r gofalwr ddarparu gofal dros nos ac aros yn yr ystafell wely yn rheolaidd i hawlio’r eithriad.

Beth os bydd angen yr ystafell wely ychwanegol arnaf oherwydd na allaf rannu un gyda fy mhartner oherwydd fy/eu hanabledd?

Os na allwch rannu ystafell wely gyda’ch partner oherwydd eich anabledd chi neu eu hanabledd nhw, yna efallai y byddwch chi’n gallu cadw un ystafell wely ychwanegol heb y dreth.

Yn yr achos hwn, rhaid i chi neu’ch partner hawlio un o’r budd-daliadau canlynol a phrofi na allwch rannu ystafell:

• Lwfans mynychu ar y gyfradd uwch.
• Yr elfen gofal o lwfans byw i’r anabl ar y gyfradd ganol neu uwch, neu
• Yr elfen byw bob dydd o’r Taliad Annibyniaeth Personol , neu
• Taliad Annibyniaeth y Lluoedd Arfog.

Beth alla i ei wneud os yw’r dreth ystafell wely yn effeithio arnaf?

Mae gennych chi rai opsiynau i feddwl amdanyn nhw os ydych chi’n cael eich effeithio gan y dreth ystafell sbâr. Gallech chi:

• Symud tŷ.
• Cymryd lletywr — cymerwch gyngor cyn gwneud hyn, gan y gall incwm gan letywyr effeithio ar eich budd-daliadau.
• Gwnewch gais am daliadau tai dewisol gan eich cyngor lleol.
• Cynyddwch eich oriau gwaith.
• Cael gwiriad budd-daliadau i wneud yn siŵr eich bod chi’n cael popeth rydych chi’n gymwys i’w gael.
• Talwch y gwahaniaeth o’ch budd-daliadau neu incwm arall os gallwch fforddio gwneud hyn.

Cynllun Perchnogaeth a Rennir

Mae perchnogaeth a rennir yn golygu eich bod chi’n prynu cyfran o’ch cartref trwy gynllun perchnogaeth a rennir ond yn dal i dalu rhent — gallwch chi gael Budd-dal Tai yn ystod y cyfnod hwn.

Yn ogystal, efallai y byddwch yn gallu cael help gyda thaliadau llog morgais drwy’r cynllun Cymorth ar gyfer Llog Morgais .

Taliad Tai Dewisol (DHP)

I fod yn gymwys ar gyfer DHP, rhaid i chi gael Budd-dal Tai neu gymorth treth gyngor — nid budd-dal yw DHP, sy’n golygu nad oes gennych hawl i’w hawlio.

Fodd bynnag, gall eich awdurdod lleol roi DHP i chi os ydyn nhw’n credu bod angen arian ychwanegol arnoch i helpu gyda chostau tai.

Mae DHPs yn gyfyngedig, felly nid oes sicrwydd y byddwch yn cael un, ond gallwch gysylltu â’ch awdurdod lleol i wneud cais am DHP.

Pryd fydd fy Mudd-daliadau Tai yn dod i ben?

Byddwch yn gallu parhau i hawlio Budd-dal Tai cyhyd ag sydd ei angen arnoch, ar yr amod eich bod yn bodloni’r amodau ac nad ydych yn dechrau hawlio Credyd Cynhwysol (UC).

Fodd bynnag, efallai y bydd angen i chi ddechrau hawlio Credyd Cynhwysol yn lle os bydd newid yn eich amgylchiadau neu os yw’r Adran Gwaith a Phensiynau yn dweud wrthych fod angen i chi ddechrau hawlio Credyd Cynhwysol o dan fudo a reolir.

Mae fy iechyd meddwl yn ei gwneud hi’n anodd i mi hawlio Budd-dal Tai. Beth alla i ei wneud?

Os yw eich iechyd meddwl yn ei gwneud hi’n anodd i chi wneud cais am Fudd-dal Tai, dylech siarad â chynghorydd hawliau lles.

Mae cynghorwyr hawliau lles yn darparu cyngor wyneb yn wyneb, ar-lein, a dros y ffôn i bobl sydd angen help i ddeall budd-daliadau lles.